Niezależnie od Twojej roli w projekcie, tworzeniu aplikacji z reguły przyświeca jeden cel - upewnić się, że jej kolejna wersja zapewni możliwie najlepsze doświadczenie użytkownika i sprosta jego oczekiwaniom. Nie ma na to lepszego sposobu, niż zorientowane na użytkownika projektowanie aplikacji i ciągłe testowanie.

Po wskazaniu konkretnego użytkownika, ustaleniu celów oraz ich priorytetyzacji, doświadczony designer jest w stanie przygotować interfejs, który jest przyjemny w użyciu, spełnia swoje przeznaczenie i jest gotowy do zaprogramowania. Jednak tworząc wiele aplikacji zauważyliśmy, że angażowanie użytkownika w proces ich projektowania jeszcze przed rozpoczęciem kodowania może przynieść znacznie lepsze rezultaty.

User-Centered Design (UCD) krok po kroku

Zacznijmy od początku. Jak wprowadzić w życie projektowanie zorientowane na użytkownika i przetestować aplikację, która jeszcze nie powstała? Jest to możliwe, gdy zadba się o cztery elementy: scenariusz, interaktywną makietę, uważnego obserwatora, a także grupę zrekrutowanych użytkowników.

Scenariusz badań UX

Scenariusz testów powinien być prosty i przejrzysty, zawierając jedynie najważniejsze cele do osiągnięcia przez użytkownika w trakcie korzystania z aplikacji. Istotą jest skłonienie użytkownika do skoncentrowania się na samym interfejsie - cała reszta powinna zostać podana na srebrnej tacy. Żeby utrzymać zainteresowanie osoby testującej aplikację podczas całego badania, warto zadbać o to, by scenariusz rzeczywiście był zwięzły i konkretny.

Przykładowo, testując aplikację z ogłoszeniami, kolejne cele mogłyby brzmieć następująco:

• *Załóż konto korzystając z Facebooka. Jako nazwę użytkownika ustal swoje imię i podaj numer telefonu: 001234567890. Następnie wyloguj się.
• Zaloguj się na swoje konto.
• Zamieść swoje ogłoszenie o sprzedaży damskiego roweru za 400 USD. Zatytułuj je “różowa rakieta na sprzedaż”. Dodaj poprzednio zrobione dwa zdjęcia, które znajdziesz w galerii, a także opis o treści: “Będę za nim tęsknić!”.
• Opublikuj ogłoszenie.
• Wyloguj się.
• Zaloguj się ponownie. Wybierz pierwsze ogłoszenie na liście, czyli blender za 20 USD. Zadzwoń do jego sprzedawcy.
• Gotowe!*

Realizacja wszystkich tych zadań nie powinna zająć dłużej niż 10-15 minut. Zwróć uwagę na to, że podczas takiego badania nie sprawdzimy preferencji użytkownika. Na przykład tego, czy podczas rejestracji skorzysta z adresu email, czy utworzy konto połączone z profilem na Facebooku. Nie sprawdzimy również, czy szukając danego przedmiotu skorzysta z wyszukiwarki, ani też w jaki sposób wprowadzi numer telefonu. Wszystkie te wybory powinny być później zweryfikowane za pomocą metod ilościowych.

Interaktywna makieta na potrzeby badań user experience

Tym oto sposobem mamy scenariusz badań. Pora na interaktywną makietę . Przygotowanie w pełni klikalnego prototypu aplikacji jest czasochłonne, szczególnie w przypadku złożonych interfejsów. Nie jest to jednak niemożliwe. Szczególnie przy wykorzystaniu tych części interfejsu, które już zostały uwzględnione w scenariuszu badań. Pamiętaj, że celem prototypu jest sprawdzenie konkretnych elementów, a nie zachęcanie do jak największej ilości kliknięć. Przydatne na pewno będą właściwe narzędzia. Do prototypów aplikacji mobilnych korzystamy przede wszystkim z UXpin i InVision , ale dostępnych jest także wiele innych rozwiązań.

Rola UX Researchera

Masz już świetny scenariusz i piękny prototyp. Czas na zaangażowanie UX Researchera w badania z użytkownikami. Osoba przeprowadzająca badania powinna posiadać trzy cechy: zdolność wprowadzenia swobodnej atmosfery (tak, by zachęcić użytkowników do komentowania swoich poczynań na bieżąco), wrażliwość na wszelkie wątpliwości i problemy użytkowników (aby skierować ich na właściwy tor), a także umiejętność zadawania odpowiednich pytań. Do zadań UX Researchera należą przede wszystkim:

• Przygotowanie środowiska testowego,
• Przywitanie uczestników i wyjaśnienie celu badania,
• Przedstawienie uczestnikom środowiska testowego,
• Obserwacja użytkowników i odpowiadanie na pytania, jeśli takie się pojawią (przy jednoczesnym upewnieniu się, że uczestnicy rozwiązują poszczególne zadania samodzielnie, nie czując się jednak pozostawieni sami sobie),
• Zadawanie pytań i sporządzanie notatek,
• Notowanie uwag i problemów, ale bez wyciągania wniosków na tym etapie.

W KISS digital, podczas testów z użytkownikami korzystamy z Morae. To oprogramowanie dedykowane badaniom doświadczeń użytkownika, które pozwala na nagranie zarówno samej osoby testującej aplikację, jak i ekranu, z którego korzysta (smartfonu, w przypadku aplikacji mobilnych, lub komputera - przy aplikacjach webowych). Dzięki temu, UX Researcher może skupić się na obserwacji i wspieraniu użytkownika, zamiast notowania każdego szczegółu.

Wybór użytkowników do badań UX

Gdy mamy już plan, narzędzia oraz odpowiednią osobę na pokładzie - jedyne czego brakuje, to faktycznych uczestników badań. Jak wielu użytkowników powinniśmy zaangażować? Na jakiej podstawie powinni być wybierani? Jak można ich znaleźć i skłonić do udziału w testach? I na co jeszcze warto zwrócić uwagę?

Przeprowadzając badania jakościowe, bo o takich mówimy, liczba użytkowników testujących konkretny scenariusz powinna wynosić od 3 do 12 osób, w zależności od samego scenariusza oraz rodzaju aplikacji. Jeśli mamy do czynienia z aplikacją biznesową, ilość testerów z reguły jest mniejsza. Głównie dlatego, że uczestnicy mają już pojęcie na temat kroków, które powinni podjąć, a przygotowane dla nich zadania są bardziej szczegółowe i konkretne. W przypadku innych aplikacji, których grupa docelowa nie jest aż tak ściśle określona, lepiej zaangażować większą liczbę osób. Pozwoli to na rozpoznanie większej ilości problemów, które pojawiają się zazwyczaj z różną częstotliwością.

Wybierając użytkowników, upewnij się, że odpowiadają oni grupie docelowej aplikacji. Zarówno pod względem cech psychograficznych (łącznie z umiejętnością korzystania z komputera lub smartfona), jak i demograficznych. Warto określić rozsądne i konkretne wymagania wobec użytkowników - tak, by ich opinia mogła faktycznie pomóc specjaliście od user experience wyciągnąć przydatne wnioski i wpłynąć na rozwój aplikacji.

Rekrutacją osób testujących może zająć się pomysłodawca aplikacji lub zespół specjalistów od UX. Istnieją także firmy, które zajmują się rekrutacją użytkowników na badania UX, co może okazać się przydatne w obliczu ściśle określonego profilu użytkownika. Poszukiwania osób do testów mogą okazać się czasochłonne - znalezienie potencjalnych uczestników badań to jedno, ale sprawienie, by się pojawili, to coś zupełnie innego. Może to opóźnić testy, a tym samym prace nad stworzeniem aplikacji. Mimo to, jeśli masz wszystko dokładnie zaplanowane i dobrze zorganizowane - sam proces przygotowania i przeprowadzenia badań nie powinien być kłopotliwy.

Warto także pomyśleć o wynagrodzeniu dla testerów, w tym w formie pieniężnej. Ustalona kwota powinna być na tyle wysoka, by skłonić do wydania szczegółowej opinii, ale na tyle niska, by tester nie czuł się zobligowany do chwalenia aplikacji. Wystrzegaj się przy tym osób, które traktują badania UX jako dodatkowe źródło dochodu, ponieważ bywają stronnicze.

Wyciągnij wnioski i zapewnij najlepsze user experience

Wyciąganie wniosków jest najbardziej istotnym elementem projektowania zorientowanego na użytkownika. Zazwyczaj wyłapywanie błędów w aplikacji staje się bardzo proste, jeśli tylko testy zostały odpowiednio przeprowadzone. Bardziej problematyczne jest decydowanie na temat tego, czy kwestia poruszona przez jednego lub dwóch użytkowników faktycznie wymaga rozwiązania i zmiany interfejsu. Niezależnie od podjętej decyzji, warto dążyć do stworzenia aplikacji o interfejsie idealnym, traktując każdą wskazaną trudność jako zalążek przyszłych zmian. Wyniki badań powinny zostać zaprezentowane i poddane dyskusji wśród członków zespołu zaznajomionych z testami, a wyciągnięte wnioski - wprowadzone w życie.

Projektowanie zorientowane na użytkownika - czy warto?

Czy projektowanie zorientowane na użytkownika jest zatem warte zachodu? Cały proces może wydawać się skomplikowany, tylko dla wcielenia kilku zmian w życie. Zobaczmy jednak, co udało nam się osiągnąć dzięki postępowaniu zgodnemu z zasadami User-Centered Design:

• Uniknęliśmy frustracji, które mogłaby wywołać w użytkownikach aplikacja - a te z kolei doprowadzić do jej negatywnego odbioru, a nawet odrzucenia przez potencjalnych użytkowników,
• Zaoszczędziliśmy pieniądze na późniejszej obsłudze klienta oraz wprowadzaniu zmian w kodzie aplikacji,
• Utwierdziliśmy pomysłodawcę aplikacji w przekonaniu, że dana koncepcja i interfejs są rzeczywiście dobre,
• Zmotywowaliśmy do dalszej pracy wszystkich członków zespołu, dzięki pozytywnemu odbiorowi aplikacji wśród użytkowników.

Ogólnie rzecz biorąc, dzięki wprowadzeniu zasad UCD na tak wczesnym etapie, tworzona aplikacja w niedalekiej przyszłości ma szansę sprostać oczekiwaniom nie tylko jej twórców, ale także użytkowników. Dobrze to rozumiemy, bo tak działamy na co dzień. Chcesz się o tym przekonać?